Merhaba sevgili okurlar, geçen hafta örf ve adetlerimizle başladığımız yazımıza bu hafta gelenek ve göreneklerimizle devam etmek istiyorum…
GELENEK
Kuşaktan kuşağa aktarılan inançlar, bilgiler, yaşam biçimleri, madde olmayan kültür öğeleri gelenek olarak tanımlanabilir. Bu davranışlarımız sözlü ve yazılı gelenekler olarak ikiye ayrılır.
Toplumsal yaşamın oluşmasında ve sürdürülmesinde geleneklere büyük görevler düşer. Bu konuda gelenekler adetlere göre daha güçlüdür ve etkindir. Geleneklerin niteliklerine bakıldığında adetlere göre daha tutucudur. Aile yaşantısı, hukuk kuralları, dini kurallar ve politik hayat üzerinde geleneklerin etkisi fazlaca görülür. Geleneklerin tutuculuğundan bilim ve sanat pek etkilenmez.
Yaşanılan toplumlarda kişiler genellikle geleneklere uymak zorundadır, yoksa toplum tarafından tepkiyle karşılanır. Bu tepkiler çok değişik biçimde olabilir. Kişiler hor görülebilir, dışlanabilirler.
GÖRENEK
Görenek dediğimiz davranışlar diğerlerine göre (örf-adet-gelenek) toplum üzerindeki yaptırım gücü ve baskısı daha azdır.
Göreneği, bir şeyin eskilerden görüldüğü gibi yapma alışkanlığı ya da çabası olarak açıklayabiliriz. Kişiler bu davranışları illaki yapmak zorunda değildir. Çünkü bu davranışlar adetleri tam olarak şekillenmemiştir. Eskilerden böyle gördük anlayışı vardır. Eskiden görülenlere bazı eklemeler yapılabilir. Toplumun yararına bağlı olarak değişikliğe uğrayabilir, yada çok rağbet görmediği için ortadan kalkabilir.
Görenekler, kişilerin günlük yaşamındaki ilişkilerin düzeninde belirleyicidir. Kişiler arasındaki kırgınlıkları, tartışmaları azaltır, ilişkilerimizdeki sorunlar hakkında insanlara çözümler sunar. Örneğin; komşularımıza, hastalara yaptığımız ziyaretlerde, yeni birisiyle tanıştığımızda neler yapacağımız konusunda ya da toplu taşıma araçlarını kullanırken dikkat ettiğimiz davranışların yerine getirilmesinde görenekler bizlere yol gösterir.
Türk toplumunda uygulanan bazı örf, adet, gelenek ve görenekler:
Kişilerin birbirine saygı göstermesi, anne, baba ve büyüklere saygı göstermek, karşılaştığımız insanlara vaktine göre ”günaydın”, “iyi geceler” demek, hal hatır sormak, otobüslerde, dolmuşlarda yaşlı, hamile, hasta kişilere kalkıp yerimizi vermek, ahlak kullarına uyup, manevi değerleri önemsemek, düğünlerde, cenazelerde, bayramlarda beraber olmak, misafirperver olmak, muhtaç, zor durumda olana yardım eli uzatmak, merhametli olmak örf, adet, gelenek ve göreneklere örnek olarak sayılabilir.
Teknoloji o kadar ilerledi ki şimdi düğün davetiyelerini sanal alemde yolluyoruz. Bayramlarda büyükleri ziyarete gitmek yerine mesaj çekiyoruz. Gençler arkadaş toplantılarında bile ellerinden telefon bırakmıyorlar. Kısacası teknoloji ile birlikte bir çok örf, adet, gelenek ve görenekleri yaşatmak mümkün olmaktan çıktı. Hala çocuklarımıza bırakabileceğimiz değer miraslarımız var. Bunu da geçmişten bugüne taşıdığımız örf, adet, gelenek ve görenekleri öğretmede öncülük etmekle sağlarız.
Sağlıcakla ve sevgiyle kalın…
