Fahiş fiyatlara karşı 6 öneri
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Zincir marketler başta olmak üzere tüm marketlerdeki, denetimleri sürdürmek suretiyle, ciddi fiyat farklarını ortadan kaldıracağız' açıklamasının ardından gözler bu alanda atılacak adımlara çevrildi. AK Parti Anayasa Komisyonu Başkan Vekili Ali Özkaya, 'Nüfusu 5 binden az olan yerlerde zincir market olmamalı, gıda sanayinde fason üretim yaptıramamalı' önerisinde bulundu.
AK Parti 1 Ekim'de açılacak meclis öncesi fiyat enflasyonun önüne geçilmesi için Hal Yasası'nı tekrar gündemine aldı. Hal Yasası ile market raflarındaki ürün fiyatlarının dengelenmesi için frigofirik (Isı değişimine duyarlı) araç almak isteyenlere teşvik verilmesi planlanıyor. Buna göre bir teşvik mekanizması kurulacak. Teşvik ile frigorifik araç alımının kolaylaştırılması sağlanacak, ÖTV desteği verilebilecek. Nakliyatta frigorifik araçların koruma koşullarının uygulanıp uygulanmadığı yönündeki denetim arttırılacak. AK Parti kurmayları, "Ürünlerin zayiata uğramasının önüne geçilecek. Ürünler şehirlerarası taşımacılıkta kışın donuyor, yazın ise çürüyor, bozuluyor. Yüz kiloda, 20 kilo zayiata uğrayan bir ürünün maliyeti yüzde 20 artıyor. Bu uygulamayla, maliyet azalacak. Azalan maliyet ile raflardaki fiyatların bir nebze olsun azalması sağlanacak" dediler. Hal yasasıyla komisyoncu sayısının minimum seviyeye indirilmesi öngörülüyor. Fiyat ve gramaj denetimleri yaygınlaştırılacak. Öte yandan kooperatifçiliğin teşvik edilmesi ve üretici ile tüketicinin direkt olarak buluşturulması da hedefleniyor.
1- Nüfusu 5 binden (3-4 bin de olabilir) az olan yerlerde zincir market olmamalı.
2- Ulusal marketlerde, üst şube sayısı, toplam alan ve şube alanı sınırı olmalı.
3- Marketler tarım ve hayvancılık üretiminde bizzat olmamalı.
4- Marketler istediği her ürünü değil belirlenen ürünleri her zaman satmalı.
5- Ürünleri depolama sınırları belirlenmeli.
6- Marketler fason üretim yaptıramamalı. Ya başka şirketlerin ürününü satmalı ya da bizzat kendisi üretmeli.
ÜRETİCİ BİRLİKLERİ SATIŞ YAPABİLECEK
Hal yasası ile üretici birliklerinin hal ve pazarlarda stant açarak satış yapmasının da önü açılacak. Belediyeler, üretici birliklerine hal ve pazarlarda yüzde 30 yer tesis edecek. Bir ilin üretici birliği kendi ilinin üreticisinin ürününü küçük bir komisyon ile Ankara, İstanbul gibi büyükşehirlerin hal ve pazarlarında satılabilecek.Ayrıca buğday, mercimek, şeker pancarı, patates gibi belirli dönemlerde üretilen fakat 12 ay ihtiyaç duyulan ürünlerin depolaması ile ilgili de yeni bir yol izlenmesi planlanıyor. AK Parti'li kurmaylar, bu ürünlerin depolama zorunluluğu olduğunu belirterek, fiyatlarda istikrarsızlığı önlemek için bu kapsamda yıllık üretim ve tüketim planlanmalı, depolanma da buna göre belirlenmeli. Bu konuda düzenleme yapıyoruz" ifadesini kullandı.
ÜRÜNLERİ AZALTIP FİYAT BELİRLİYORLAR
Kurmaylar ayrıca, özellikle et, patates gibi ürünlerde büyük firmaların belirleyici olduğunu belirterek, "20 büyük patates firması, 10 büyük et firması bulunuyor. Bu büyük firmalar piyasada belirleyici oluyor. Büyük firmalar, Adana, Konya, Niğde, Afyon, İzmir, Kayseri ve Sivas illeri başta olmak üzere örneğin, patates fiyatlarının düşük olduğu zamanlarda çiftçilerden ürünü alıyorlar. Piyasada ürünü azaltıyor, daha sonra kendi ürünleri ile birlikte yüksek fiyata piyasaya sürüyorlar. Büyük firmaların belirli ürünleri stoklayarak, piyasayı speküle etmesinin önüne geçilecek" ifadelerini kullanıyor.