Teknoloji her geçen gün hayatımıza daha fazla giriyor. Bununla beraber geçmişten günümüze yaşamlarımızda büyük değişikler oluyor. Bu değişiklikler en çok da örf, adet, gelenek ve görenek gibi temel değerlerimizi etkiliyor. Unutulmaya yüz tutmuş bu değerlerimizin asıl anlamlarını bir kez daha hatırlayalım.
ÖRF
Örf, Bir topluluğun yapmaya ve uymaya alışageldiği ve topluluk tarafından yapılması gerekli görünen davranış kalıbıdır. içinde yaşadığımız toplum tarafından bizden beklenen diğer insanlara örnek olabilecek tutum ve davranışlar olarak tanımlanabilir. Bu davranışlar bazen çok katı olabilir. Örf, topluma ait temel yapı taşlarıdır, bir değer sistemidir.
Değer sistemi dediğimiz bu yapı taşları zamanla hukuk kurallarına gerekçe olur ve yasaların yapılmasına kaynaklık eder.
Örf dediğimiz değerlerin kişiler, aile yapısı, toplum hatta akrabalarla davranışlarımızı belirleyen, davranışlarımıza etki eden özellikleri vardır. Örf insanları baskı altına alır, onların davranışlarını şekillendirir bu yolla kişilerle toplum arasında bir bağ kurar. Örflerimizi uygularken hissettiğimiz baskı ve yasaklar aslında bizim toplumla uyum içinde yaşamamız için gereklidir. Yaş grupları, cinsiyetler hatta meslek gruplarının sahip olduğu örfler onların arasındaki bağı sağlama, koruma ve güçlendirme açısından son derece önemlidir.
Bazı toplumlarda örfler ile yasalar birbirinin tamamlayıcısıdır. Örflere de yasalara da uymak zorunludur. Örflerin yasalardan üstün görüldüğü toplumlar da vardır. Örflere karşı çıkma, kimi toplumlarda yasaya karşı çıkmayla bir tutulur; hatta zaman zaman yasaların da üstünde tutularak katı ve bağışlamasız bir tutumla birey cezalandırılır.
ADET
Adetler, örflere benzer. Adetler de sosyal hayatı, düzenler ve denetler. İnsanların bir arada yaşamaları için adetlerin uygulanması şarttır, kuralların uygulanması, adetlerle yakından ilgilidir.
Adetler, tıpkı örfler gibi birçok sosyal içerikli ilişkiyi düzenlemekte, yönetmekte ve denetlemektedir. Toplumsal yaşantının düzenli gitmesinde, kuralların uygulanmasında Adetler etkili olmaktadır. Örneğin, karşılamalar ve uğurlamalar, yemek ve sofra düzenleri, geçiş dönemleriyle ilgili kutlama ve kutsamalar; kız isteme, nişanlılık ve evlenme usulleri; cinsler, yaş grupları, meslek mensupları arasındaki ilişkilerin biçimleri; selamlaşma, hatır sorma biçimleri; yaş alma, baş sağlığı dileme gibi durumlarda söylenecek sözler, takınılacak tavırlar ve tutumlar âdetlerin alanına girer.
Adetler kaynağını atalarımızdan alır. Onların yaşadıkları, hayat görüşleri, karşılaştıkları önemli olaylar, tecrübeler adetlerin oluşmasına ve bugünkü şeklini almasına kaynaklık etmiştir.
Bir ülkede herkesi ilgilendiren adetler olabileceği gibi sadece belli bir grubu, mesleği, mezhebi ilgilendiren, etkileyen adetler de olabilir. Bu gruplara öncülük eden dini liderler, dernek ve grup yöneticileri adetlerin gelenek haline gelmesine neden olurlar. Yaptıkları davranışlar, uyguladıkları kurallar adetlerin gelenek haline dönüşmesini sağlar. Adetler canlı bir organizmaya benzer. Bazı adetler değişmeden yıllarca devam eder ve yaşar, bazıları da zamanla değişikliğe uğrar, hatta kullanılmadığı ve unutulduğu için yok olup giden adetler de vardır. Buna karar veren toplumdur. Toplum, kimi adetlerine sıkı sıkıya bağlı kalırken kimilerini geri plana atabilir.
Gelenek ve Görenek yazımız haftaya devam edecek, sevgiyle kalın…
